• Historia szkoły

            •  

               






              1. SKROMNE POCZĄTKI

              Pierwsza wzmianka o istnieniu szkoły w Zaborowie przypada na rok 1812. Z akt kościelnych wynika, że była tu wówczas szkoła parafialna. Mieściła się w budynku parafialnym, a prowadzona była przez organistę pod kontrolą miejscowego proboszcza. Świecka szkoła powstała w 1850 roku. Ówczesny dziedzic Zaborowa - pan Werner - wystąpił do Rządu Gubernialnego z wnioskiem utworzenia ze wsi Zaborów, Zaborówek, Wąsy i Wólka oddzielnego towarzystwa szkolnego w Zaborowie. Dziedzic, jak wynika z najstarszej, szkolnej kroniki prowadzonej przez wieloletniego kierownika Jana Kujawskiego, przeznaczył na ten cel: dom murowany kryty gontami, dwie morgi ziemi, drzewo na opał i 60 rubli srebrnych na dokompletowanie etatu. Na potrzeby szkoły dziedzic podarował także łąkę i trzy morgi ziemi ornej w Zaborowie, w pobliżu Wiktorowa, na utrzymanie nauczyciela, który w tym celu prowadził gospodarstwo. W kronice czytamy: "Dokonano adaptacji "Starej Kuźni" podarowanej przez Pana Wernera. Budynek położony był w rozwidleniu dróg Warszawa - Sochaczew i Traktu Królewskiego (dziś ulica Stołeczna i Leśna).

              Później od wschodu wydzielono kawałek tej ziemi na potrzeby Ochotniczej Straży Pożarnej. W "Kuźni" mieściła się jedna duża sala lekcyjna i mieszkanie dla jedynego nauczyciela. Pierwszy nauczyciel nazywał się najprawdopodobniej Daus i prowadził naukę jednocześnie w izbie o klasach łączonych: pierwsza z drugą i trzecia z czwartą klasą (tzw. czteroklasówka). W 1853r. do szkoły w Zaborowie uczęszczało sześćdziesięcioro ośmioro dzieci. Z tamtego okresu istnienia szkoły posiadamy bardzo skąpe informacje, gdyż w 1914 roku zostały zniszczone wszystkie akta szkolne. Jesienią 1906 roku został mianowany nauczycielem późniejszy kierownik naszej szkoły - pan Jan Kujawski. Wprowadził on naukę tylko w języku polskim mimo obowiązującego języka rosyjskiego na naszym terenie, będącym wówczas pod zaborem rosyjskim.

              2. I WOJNA ŚWIATOWA

              W sierpniu 1914r. wszelkie sprzęty znajdujące się w szkole zostały zdemolowane przez wojska rosyjskie i przez rok szkoła była nieczynna. Potem dokonano niezbędnych remontów i jesienią 1915 roku wznowiono zajęcia.

              3. PO ODZYSKANIU NIEPODLEGŁOŚCI

              W 1919 roku po powrocie z wojny kierownikiem został pan Jan Kujawski. Współpracował, wychowując młode pokolenie, z takimi nauczycielami, jak: p. Maria Winiaszkiewicz, p. Aleksander Mroczkowski, p. Julia Nowakowska, p. Anna Korejwa, a potem między innymi z p. Sabiną Czaplicką, p. Marią Tomczyńską, p. Tadeuszem Bonarowskim, p. Heleną Sieradzką i p. Piotrem Szczurem. W 1922 r. szkoła w Zaborowie przekształcona została na sześcioklasową.

              Jesienią 1906 roku został mianowany nauczycielem późniejszy kierownik naszej szkoły - pan Jan Kujawski. Wprowadził on naukę tylko w języku polskim mimo obowiązującego języka rosyjskiego na naszym terenie, będącym wówczas pod zaborem rosyjskim.

              W 1925 roku Dozór Szkolny zakupił murowany budynek, w którym mieściły się dwie sale klasowe. Kierownik szkoły w Zaborowie pan Jan Kujawski i jego grono nauczycielskie dbali o patriotyczne wychowanie dzieci. 10 października 1928 roku na posiedzeniu Rady Pedagogicznej zapadła decyzja, aby uczcić dziesiątą rocznicę odzyskania niepodległości i usypać niedaleko szkoły kopiec. Na kopcu stanął kamienno-betonowy postument ufundowany przez kierownika szkoły. W postument wmurowano płytę z mozaikowym godłem państwa, wykonaną przez ówczesnych nauczycieli. Zaś figura Matki Boskiej Nieustającej Pomocy to dar właścicielki majątku Zaborów - pani Zofii Goldstand i właściciela majątku Zaborówek - pana Gabryjela Wodzińskiego. W 1932 roku, kilkadziesiąt metrów od pierwszej szkoły - Starej Kuźni- na przyległym do niej placu szkolnym rozpoczęto budowę nowej szkoły. Pod nadzorem kierownika Jana Kujawskiego, przy pomocy udziału społecznego miejscowych obywateli oraz pomocy finansowej Towarzystwa Popierania Budowy Publicznych Szkół Powszechnych powstała nowoczesna szkoła. Był to piętrowy budynek z sześcioma salami, pokojem nauczycielskim, pokojem kierownika, szatnią, salą widowiskową i sceną, przedsionkiem i piwnicą. W 1938 roku Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego nadało szkole imię Powstańców 1863 Roku w związku z istnieniem na terenie Gminy Zaborów mogiły powstańców z 1863r., którą opiekowali się uczniowie. Ufundowano także sztandar. Uroczystość jego poświęcenia miała miejsce w czerwcu 1938r. Był na niej obecny potomek ostatniego dyktatora powstania styczniowego - Romualda Traugutta - pan Bolesław Juszkiewicz, ówczesny administrator majątku Zaborów. On właśnie zaopiekował się wspólną mogiłą powstańców z 1863 roku w Zaborowie Leśnym, ufundował metalowy krzyż z 72 sęczkami oznaczającymi liczbę pochowanych w niej powstańców, a społeczności uczniowskiej przybliżył postać ostatniego dyktatora powstania, bo chociaż imię szkoły upamiętnia ofiarę wszystkich powstańców, to jednak Romuald Traugutt wyraźniej i wiarygodniej ukazuje ich ideały - wzorowego Polaka, dobrego męża i ojca, mężnego, ofiarnego żołnierza kochającego Boga i Ojczyznę, który świadomie dla tych wartości poświęcił życie. Z dniem 1. września 1938r. kierownik J. Kujawski przeszedł na emeryturę i zamieszkał we własnej posiadłości na Kujawiance, a kierownikiem Szkoły Podstawowej w Zaborowie został Antoni Dałek.

              4. II WOJNA ŚWIATOWA

              We wrześniu 1939 roku wybuchła wojna i już 3 września budynek szkolny został zajęty przez oddział lotników polskich, którzy obsługiwali lotnisko polowe urządzone na gruntach majątku Zaborów. W połowie września 1939r. budynek opanowały zmotoryzowane oddziały armii niemieckiej i dopiero w styczniu 1940 roku rozpoczęły się zajęcia szkolne, które zakończyły się 21 czerwca 1940r. Zabroniono używania wszelkich podręczników szkolnych, a nauka odbywała się wyłącznie na podstawie tygodnika "Start" wydawanego dla wszystkich klas przez władze niemieckie. W następnych latach cały nowy budynek szkolny zajmowany był przez różne oddziały armii niemieckiej, a zajęcia szkolne odbywały się początkowo na Janinie, a później we wsi Zaborówek, w domu państwa Dasiewiczów. W lipcu 1943 roku w szkole zakwaterował oddział policji niemieckiej, który miał za zadanie niszczyć polski ruch oporu. W okolicy odbywały się liczne aresztowania. Aresztowanych trzymano w piwnicach i w północnej sali na piętrze. W dawnej kancelarii odbywały się krwawe przesłuchania: więźniowie byli bici, torturowani. Szkoła stała się miejscem kaźni hitlerowskiej. Kwaterujące wojsko niemieckie zniszczyło całkowicie umeblowanie, pomoce naukowe, księgozbiór. Zaginął także sztandar szkoły.
              Pamięci wszystkich pomordowanych na terenie Szkoły w Zaborowie poświęcony został pomnik w kształcie kamienia umieszczonego na postumencie. Na tablicy widnieje napis: "Pamięci naszych bliskich i nieznanych rodaków, którzy w latach 1943-44 cierpieli i umierali katowani przez hitlerowców w tutejszej szkole poświęca miejscowe społeczeństwo."

              5. PO 1945 ROKU

              Zaraz po ustaniu działań wojennych rozpoczęła się gorączkowa praca nad remontem budynku szkolnego. Z poniemieckiego garażu znajdującego się na boisku szkolnym zrobiono wystarczającą ilość ławek szkolnych i już 1 lutego 1945 roku rozpoczęły się prawie normalne zajęcia. Wiosną 1945 r. został powołany Komitet Ekshumacyjny, który ekshumował z terenu szkolnego zwłoki pomordowanych. Odkryto cztery mogiły, a ciała dołączono do wielu innych i pochowano na powstałym cmentarzu wojennym w Choinie Zaborowskiej.

              Lata powojenne poświęcone były wytrwałej pracy nad wyrównywaniem braków, powstałych w czasie okupacji. W 1958 roku został powołany Społeczny Komitet Rozbudowy Szkoły w Zaborowie złożony z rodziców, na czele z p. Mieczysławem Dziudzikiem. Komitet starał się pozyskać fundusze na rozbudowę szkoły, organizując m.in. dobrowolną zbiórkę wśród mieszkańców rejonu szkolnego, urządzając dochodowe imprezy, nauczyciele wraz z uczniami przygotowywali przedstawienia, organizowali zbiórkę makulatury i złomu itp. Zebrane fundusze oceniono na 50% wkładu w rozbudowę szkoły, co wg przepisów zobowiązywało ówczesne władze szkolne do rozbudowy szkoły. Za zebrane pieniądze Społeczny Komitet zakupił 40 tyś. cegieł i wapno. W 1966 r. przystąpiono do rozbudowy szkoły. Część izb wykończono w 1969 roku, natomiast całość oddano do użytku w roku 1971.

              1 września po 43 latach pracy w tej szkole kierownik p. Antoni Dałek przeszedł na emeryturę, za jego obowiązki przejęła p. Maria Bąk - nauczycielka tej szkoły. W skład Rady Pedagogicznej wchodzili następujący nauczyciele: p. Henryka Chacińska, p. Jadwiga Cichowska, p. Maria Kłosińska, p. Jadwiga Korzeniowska, p. Olga Kruk, P. Krystyna Łasiewicka, p. Helena Mordasiewicz, p. Zbigniew Multarzyński, p. Benigna Oloś, p. Bernard Oloś, p. Regina Poreda, p. Jadwiga Pytlakowska i p. Teresa Sobczak. Szkoła liczyła wówczas 14 oddziałów. Warunki lokalowe były dobre, jednak dawał się odczuć brak sali gimnastycznej. Uporządkowano boisko szkolne, na którym w cieplejsze dni odbywały się zajęcia sportowe.

              Rok 1973 przyniósł pewne zmiany. Z dniem 1 stycznia 1973 roku Zaborów został włączony do gminy Leszno. W ślad za zmianami administracyjnymi nastąpiły zmiany organizacyjne w szkolnictwie. Powołano nowe stanowisko - gminny dyrektor szkół - które objęła dotychczasowa dyrektor Szkoły Podstawowej w Zaborowie - p. Maria Bąk. Pełniła obie funkcje do 31 sierpnia 1973r., natomiast od dnia 1 września 1973 roku stanowisko dyrektora naszej szkoły objął p. Jan Połeć, wcześniej dyrektor Szkoły Podstawowej w Mariewie. W myśl nowych założeń organizacyjnych szkoła w Zaborowie stała się szkołą zbiorczą z klasami I-VIII, podporządkowaną administracyjnie Zbiorczej Szkole Gminnej w Lesznie. Wyrazem dążeń mieszkańców Zaborowa i okolic do uczczenia pamięci Polaków pomordowanych w naszej szkole przez hitlerowców w latach 1943-44 była decyzja o postawieniu na skwerze szkolnym pomnika upamiętniającego te straszne wydarzenia. Zawiązał się Społeczny Komitet Budowy Pomnika. W kwietniu 1982r. rozpoczęto prace przy postumencie i obsadzono kamień z napisem: "Pamięci naszych bliskich i nieznanych rodaków, którzy w latach 1943-44 cierpieli i umierali katowani przez hitlerowców w tutejszej szkole poświęca miejscowe społeczeństwo."

              Symbolem tęsknoty za utraconym w czasie wojny sztandarem szkoły było niezwykłe zdarzenie - tj. ofiarowanie własnoręcznie wykonanego sztandaru przez dawnego ucznia - pana Edwarda Sosińskiego. Sztandar ten jest przechowywany w archiwum szkoły. W kilka lat później jednym z ważnych wydarzeń w okresie sprawowania funkcji dyrektora przez pana Jana Połcia była praca nad odnowieniem sztandaru.

              Dnia 26.08.1985r. Rada Pedagogiczna podjęła uchwałę o rozpoczęciu tej pracy. Ustalono, że będzie trwała dwa lata. Sztandar został ufundowany w całości z funduszy zgromadzonych przez uczniów. Na ten fundusz złożyły się kwoty zebrane ze sprzedaży biletów na przygotowane przedstawienia, ze zbiórki makulatury, butelek, złomu, zapracowane przy zbieraniu ziemniaków i buraków na polach Państwowego Gospodarstwa Rolnego oraz drobne oszczędności klasowe z książeczek SKO. Projekt sztandaru wykonała społecznie mgr sztuki p. Elżbieta Ostrowska-Łysak. Na sztandarze umieszczony jest napis "Szkoła Podstawowa im. Powstańców 1863 Roku Zaborów"" i tarcza ozdobna Rzeczypospolitej Przedrozbiorowej Trojga Narodów używana przez Rząd Narodowy (Polska, Litwa, Ruś). Po bokach znajdują się chorągwie polskie, szable, karabin z bagnetem i kosa. Pomiędzy koroną a tarczą umieszczony jest napis: "Boże zbaw Polskę" - co, jak wiemy, było hasłem powstania 1863 roku. Pod tarczą znajdują się dwie palmy - symbol upadku powstania.

              Podczas uroczystości odnowienia sztandaru w dniu 2 czerwca 1990r. wszyscy uczniowie uczestniczyli we Mszy Świętej i poświęceniu sztandaru przez Ks. Edwarda Engelbrechta oraz złożyli przysięgę na sztandar szkoły, który został im przekazany. Wiosną 1990 roku po wyborach rozpoczęła się działalność I kadencji Samorządu Terytorialnego. Już wówczas absolwentka i nauczycielka zaborowskiej szkoły, radna - p. Jadwiga Pytlakowska czyniła starania o wybudowanie chociażby skromnej sali gimnastycznej W niedługim czasie rozpoczęto rozbudowę naszej szkoły o gminną halę sportową. W 1996r. dyrektorem Szkoły Podstawowej w Zaborowie została p. Agnieszka Żurawicz. W 1997 roku nastąpiło oddanie pierwszej części rozbudowywanej szkoły, która obejmowała nowy gabinet dyrektora i sekretariat szkoły, pokój dla pracowników fizycznych, dwa pomieszczenia - dzisiejsza świetlica i pokój pedagoga. Na górze zaś - pokój nauczycielski z zapleczem i archiwum oraz jedną salą dydaktyczną dziś pracownię komputerową. 2 października 1998r., szkoła otrzymała halę sportową z pięknym zapleczem sportowym, nową szatnią i dwiema salami dydaktycznymi. Dzień ten był niemal świętem szkoły.